Βρισκόμαστε σε μια εποχή μεγάλης πνευματικής σύγχυσης. Το θρησκευτικό μπέρδεμα είναι τέτοιο, που θυμίζει τα ρωμαϊκά χρόνια, όταν πρωτοεμφανίστηκε ο χριστιανισμός – τότε, το ανακάτεμα των θρησκειών και η μαγεία διαφόρων ειδών κυριαρχούσαν. Κάτι παρόμοιο παρατηρούμε και σήμερα: ο δυτικός κόσμος έχει γεμίσει από πρόσωπα και ομάδες που δίνουν πνευματικές υποσχέσεις, ανακατεύοντας ιδέες και πρακτικές από διάφορες θρησκείες και βεβαιώνοντας ή πιστεύοντας και οι ίδιοι ότι διαθέτουν κάποιο ξεχωριστό «χάρισμα» και την υψηλή «αποστολή» να διδάξουν και να καθοδηγήσουν την ανθρωπότητα…
Πέρα από τους γκουρού, τα μέντιουμς κ.ά., που προέρχονται από τις θρησκείες της Άπω Ανατολής ή την αρχαία ειδωλολατρία, και στο χώρο του χριστιανισμού έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις, σε όλο τον πλανήτη, η εμφάνιση ανθρώπων με «ιδιαίτερα χαρίσματα», «κλήσεις» και «αποστολές».
Τα πρόσωπα αυτά συχνά συσπειρώνονται στις ομάδες που ονομάζονται «Εκκλησία της Πεντηκοστής» («πεντηκοστιανοί») ή στις ομάδες των «αναγεννημένων» ή «χαρισματικών χριστιανών», που κατά τις λατρευτικές συγκεντρώσεις τους πέφτοντας σε κάποια μορφή έκστασης θεωρούν ότι τους επισκέπτεται το Άγιο Πνεύμα και τους οδηγεί σε διάφορες προφητικές ή θαυματουργικές καταστάσεις. Άλλοι ιδρύουν δικές τους ομάδες, για να διδάξουν τον κόσμο, είτε στην ιδιαίτερη πατρίδα τους είτε ταξιδεύοντας σε όλη τη Γη, όπως η περίφημη Βασούλα Ρύντεν.
Υπάρχουν όμως και κάποιοι που θεωρούν τον εαυτό τους ορθόδοξο χριστιανό, πηγαίνουν στην εκκλησία, προσεύχονται, γονατίζουν, μεταλαβαίνουν, ίσως μάλιστα και να εξομολογούνται, και συγχρόνως ζουν μια μεγάλη σειρά υπερφυσικών εμπειριών, οραμάτων και αποκαλύψεων, που πιστεύουν πως τους έρχονται από το Χριστό, την Παναγία, τους αγγέλους ή κάποιον άγιο.
Ορισμένοι από τους «χαρισματούχους» αυτούς συνανθρώπους μας, όλων των παραπάνω περιπτώσεων, εμφανίζουν στ’ αλήθεια προφητικά ή θαυματουργικά χαρίσματα και γίνονται ευεργέτες ταλαίπωρων και δυστυχισμένων ανθρώπων, με αποτέλεσμα να εδραιώνεται μέσα τους (αλλά και στους άλλους) η βεβαιότητα πως είναι άγιοι, εκλεγμένοι από το Θεό για μια ξεχωριστή αποστολή.
Απομιμήσεις θεϊκών εμπειριών
Η ιστορία του χριστιανισμού είναι γεμάτη περιπτώσεις ανθρώπων, που έζησαν υπερφυσικές εμπειρίες οι οποίες φαίνονταν να προέρχονται από το Θεό, κι όμως στην πορεία αποδείχτηκε ότι προέρχονταν από το διάβολο. Η ίδια η Καινή Διαθήκη μας λέει ότι ο διάβολος μπορεί να μεταμορφωθεί και σε άγγελο φωτός για να ξεγελάσει και να παγιδεύσει τους χριστιανούς (Β΄ προς Κορινθίους, 11, 14). Στις Πράξεις των Αποστόλωναναφέρεται η περίπτωση μιας σκλάβας με μαντικές ικανότητες, που φώναζε για τον απόστολο Παύλο και τους συνεργάτες του πως είναι άνθρωποι του Θεού και διδάσκουν το δρόμο της σωτηρίας! Κι όμως, παρόλο που τους έκανε διαφήμιση, ο Παύλος στράφηκε και διέταξε το πνεύμα που κατοικούσε μέσα της να την αφήσει ελεύθερη. Τότε η γυναίκα ελευθερώθηκε από το διάβολο και έχασε αμέσως την ικανότητα να μαντεύει! Η θεραπεία της μάντισσας σκλάβας (από εδώ)
Ακόμη και ο Ιησούς Χριστός προειδοποιεί ότι θα εμφανιστούν ψευδόχριστοι και ψευδοπροφήτες με υπερφυσικές δυνάμεις που θα πλανήσουν ακόμη και εκλεκτούς (δηλ. τους πιο πιστούς και ενάρετους), αλλά και ότι θα υπάρξουν άνθρωποι που κάνουν προφητείες και θαύματα στο όνομά Του, μα δε θα έχουν καμιά πραγματική σχέση μ’ Αυτόν – και θα τους πει: «ποτέ δε σας γνώρισα· φύγετε από κοντά μου, οι εργαζόμενοι την ανομία» (κατά Ματθαίον 7, 21-23, και 24, 23-25).
Μέσα στην ιστορία τέτοιες περιπτώσεις έχουν εμφανιστεί πολλές, ενώ σήμερα, όπως προαναφέραμε, έχουν πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας σε παγκόσμια κλίμακα. Πηγή τους είναι ο ανθρώπινος εγωισμός. Όλοι λαχταράμε να είμαστε κάτι ξεχωριστό. Και είμαστε: ο καθένας για το Θεό είναι ξεχωριστός και καλεσμένος να ενωθεί μαζί Του, μέσω του Ιησού Χριστού, να γίνει άγιος και να σωθεί στην αιωνιότητα.
Ναι, είμαι ξεχωριστός:ο Θεός έγινε άνθρωπος και σταυρώθηκε για μένα, έδωσε στον κόσμο τα άγια Μυστήρια για να μπορέσω να ενωθώ με Αυτόν, το βάπτισμα για να γίνω μέλος του σώματός Του (της Εκκλησίας, δηλ. του συνόλου των χριστιανών), το χρίσμα, για να λάβω τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, την εξομολόγηση, για να συγχωρούνται οι αμαρτίες μου και να λαμβάνω καθοδήγηση από τον πνευματικό μου, τη θεία Μετάληψη για να παίρνω μέσα μου το πανάγιο Σώμα και Αίμα Του!... Αλλά το ίδιο ξεχωριστός είναι κι ο διπλανός μου, κι ο απέναντί μου κι ο κάθε άνθρωπος. Όλοι είμαστε καλεσμένοι από τον Ίδιο τον Ιησού Χριστό (προσωπικά ο καθένας μας) για το άγιο βάπτισμα και τον πνευματικό και ηθικό αγώνα της Ορθοδοξίας, που οδήγησε και οδηγεί χιλιάδες ανθρώπους κάθε εποχής στην ένωση με το Θεό.
Γι’ αυτά είμαστε καλεσμένοι και είναι υπεραρκετά. Δε χρειάζεται να «μας καλέσει προσωπικά ο Χριστός» να κάνουμε θαύματα ή προφητείες ή να διδάσκουμε την ανθρωπότητα. Ας γίνουμε πρώτα ταπεινά μέλη του σώματός Του (της Εκκλησίας) και βλέπουμε… Τότε γινόμαστε «οι εκλεκτοί», για τους οποίους μίλησε ο Χριστός και είπε «πολλοί είναι οι καλεσμένοι, αλλά λίγοι οι εκλεκτοί» (κατά Ματθαίον, κεφ. 20 – είναι από την παραβολή των εργατών, όπου φαίνεται ότι ΟΛΟΙ είμαστε καλεσμένοι, αλλά οι πονηροί θέλουν να ξεχωρίζουν από τους άλλους επειδή «κουράστηκαν περισσότερο»). Ποιοι είναι λοιπόν οι εκλεκτοί; Αυτοί που αποδέχονται την πρόσκληση. Αν όλοι την αποδέχονταν, θα ήταν όλοι εκλεκτοί, γιατί ο Χριστός μοιράζει το Σώμα και το Αίμα του εξίσου σε όλους μας (δες και την παραβολή του μεγάλου δείπνου, κατά Λουκάν 14, 15-24).
Όμως το θέμα είναι ότι ο Χριστός δίδαξε πως η σωτηρία έρχεται με την ταπείνωση και η ταπείνωση χρειάζεται μεγάλο πνευματικό αγώνα. Και τον ασφαλή τρόπο αυτού του αγώνα μάς τον δείχνουν οι άγιοι, από την εποχή των αποστόλων ακόμη, μέχρι και σήμερα.
Χαρακτηριστικά των αληθινών θεοφώτιστων διδασκάλων
Ας μου επιτραπεί να τον αναφέρω πολύ συνοπτικά: ο ασφαλής τρόπος σωτηρίας προϋποθέτει, φυσικά, να αγαπά και να συγχωρεί ο άνθρωπος όλο τον κόσμο, να παρακαλεί το Θεό να συγχωρούνται και να σώζονται οι αμαρτωλοί (ανάμεσά τους και ο ίδιος), αλλά και να είναι κανονικό μέλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και να αισθάνεται πάντα μαθητής των αγίων, χωρίς να θέλει να γίνει διδάσκαλος κανενός.
Στην ιστορία της Εκκλησίας έχουν αναδειχθεί από το Θεό πάρα πολλοί μεγάλοι άγιοι διδάσκαλοι, που μέχρι το τέλος της ζωής τους επιβεβαιώθηκε η αγιότητά τους και κατά το θέλημα του Θεού συνέχισαν να θαυματουργούν και μετά θάνατον. Η διδασκαλία πολλών απ’ αυτούς έχει καταγραφεί, είτε σε βιβλία των ίδιων είτε από τους ακροατές τους. Όλοι αυτοί είναι οι δικοί μας διδάσκαλοι: ο Μέγας Βασίλειος, ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος και πάρα πολλοί άλλοι. Στα νεώτερα χρόνια έχουμε τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, τον άγιο Ιωάννη της Κρονστάνδης, τον άγιο Σιλουανό την Αθωνίτη, τον άγιο Λουκά τον Ιατρό, τον άγιο Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη, τον άγιο Ιουστίνο Πόποβιτς, τους γέροντες Σωφρόνιο Σαχάρωφ, Παΐσιο, Εφραίμ Κατουνακιώτη, Κλεόπα Ελίε, Ευμένιοτων Ρουστίκων Ρεθύμνου και πάρα πολλούς άλλους. Μεταξύ των αγίων γυναικών, ας αναφέρουμε την αγία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου, την αγία Συγκλητική, την αγία Ματρώνα τη Χιοπολίτιδα, την αγία Φιλοθέη την Αθηναία, την αγία Ματρώνα της Μόσχας την εκ γενετής τυφλή, την αγία Ελισάβετ της Ρωσίας κ.π.ά. ![]()
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όλων τους:
ήταν κανονικά μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας (πολλοί από αυτούς ήταν και ιερείς ή μοναχοί) και λάτρευαν το Θεό με τον ορθόδοξο τρόπο, χωρίς να θέλουν να φτιάξουν «το δικό τους τρόπο»: σέβονταν και χρησιμοποιούσαν τις άγιες εικόνες, το καντήλι και το θυμιατό, έκαναν το σταυρό τους, πήγαιναν στην εκκλησία μαζί με όλο τον κόσμο, νήστευαν τις κανονικές νηστείες της Ορθοδοξίας, γιόρταζαν τις γιορτές της, εξομολογούνταν, μεταλάβαιναν κ.τ.λ.· μελετούσαν τα έργα των παλαιότερων αγίων Πατέρων και συμμορφώνονταν με τη διδασκαλία τους σαν ταπεινοί μαθητές, χωρίς να περιμένουν να λάβουν οδηγίες ή αποκαλύψεις από τον ίδιο το Χριστό· ήταν δηλαδή μαθητές ανθρώπων, όχι απευθείας του Θεού, γιατί η ιδέα ότι ο Χριστός μάς κατευθύνει άμεσα, οδηγεί τον άνθρωπο σε εγωισμό και εύκολα τον κάνει παιχνίδι του διαβόλου· ακόμη κι όταν θαυματουργούσαν, δε θεωρούσαν τον εαυτό τους εκλεκτό του Θεού· αντίθετα, ένιωθαν αμαρτωλοί και ανάξιοι να τους δώσει ο Κύριος υπερφυσικές εμπειρίες και θαυματουργικά χαρίσματα – όπως ο άσωτος υιός ζήτησε από τον Πατέρα του να τον πάρει σαν υπηρέτη, άσχετα αν ο Πατέρας τον ξανάκανε αρχοντόπουλο· είχαν ορθόδοξο πνευματικό, στον οποίο εξομολογούνταν και υπάκουαν με ταπείνωση σε αυτά που τους έλεγε· και το τελευταίο: όσοι από αυτούς αναλάμβαναν αποστολή να διδάξουν τον κόσμο, είτε ως ιεραπόστολοι (όπως ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός) είτε ως πνευματικοί (δηλ. εξομολόγοι), την αναλάμβαναν μετά από εντολή της Ορθόδοξης Εκκλησίαςκαι όχι από κατευθείαν «πρόσκληση του Χριστού», και δίδασκαν τη διδασκαλία και τον τρόπο ζωής της Ορθοδοξίας, όχι «καινούργια πράγματα».
Ακόμη και άγιοι που τους επισκέφτηκε ο Χριστός ή η Παναγία ή άγιοι που φωτίστηκαν από κάποια διδασκαλία του ευαγγελίου και επιθύμησαν να διδάξουν τον κόσμο (π.χ. άγιος Κοσμάς), δεν έκαναν τίποτα χωρίς πρώτα να πάρουν ευλογία από τον κανονικό ορθόδοξο επίσκοπο ή τον ηγούμενο του μοναστηριού, στον οποίο υπάγονταν.
Αυτός είναι ο σίγουρος δρόμος, ο δρόμος για να αποφύγουμε τις παγίδες. Και ο λανθασμένος δρόμος είναι να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας, «την καρδιά μας», το μυαλό μας κ.τ.λ. Ο αμαρτωλός άνθρωπος δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί μόνος του (χωρίς να υποτάσσεται σε ένα διδάσκαλο) τις πνευματικές καταστάσεις. Η υποταγή και η συνείδηση ότι είμαστε ανάξιοι να δούμε το Χριστό ή την Παναγία ή έναν άγγελο και να λάβουμε άμεσες οδηγίες απ’ αυτόν είναι η δικλείδα ασφαλείας ενάντια στις παγίδες του διαβόλου, που είναι συνεχώς έτοιμος να μας ξεγελάσει.
Πώς τα ξέρει όλα αυτά με τόση σιγουριά κάποιος που δεν είναι άγιος; Συγχωρήστε με, τα ξέρει όταν μελετήσει ειλικρινά και ταπεινά το έργο κάποιων έμπειρων. Και προτείνω γι’ αρχή (υπάρχουν πολλά σοβαρά βιβλία για το θέμα) τα παρακάτω (αναζητήστε τα στο Διαδίκτυο):
- π. Σεραφείμ Ρόουζ, Η Ορθοδοξία και η Θρησκεία του Μέλλοντος (ολόκληρο εδώ),
- Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ, Θαύματα και Σημεία (εδώ),
- π. Αλεξίου Καρακαλλινού, Εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν– Πρόσκληση στους Πεντηκοστιανούς με ερμηνεία των πνευματικών χαρισμάτων,
- αρχιμανδρίτη Σωφρονίου Σαχάρωφ[φωτο], Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης.
Ο Χριστός ίδρυσε Εκκλησία, δεν δίδαξε έναν ατομικό δρόμο επαφής μαζί Του. Καιόλα όσα χρειαζόμαστε για τη σωτηρία μας και την ένωση με το Χριστό βρίσκονται μέσα στην Εκκλησία. Και Εκκλησία είναι εκείνη που κρατάει την αλυσίδα της διδασκαλίας της και των Μυστηρίων της χωρίς διακοπή από την εποχή των αποστόλων. Αυτή η Εκκλησία είναι η Ορθόδοξη. Αυτό το αναγνωρίζουν ακόμη και πολλοί ρωμαιοκαθολικοί και προτεστάντες, μελετώντας τα κείμενα των πρώτων αιώνων του χριστιανισμού, και πολλοί απ’ αυτούς βρίσκουν το θάρρος να εγκαταλείψουν τις αιρέσεις, στις οποίες ανήκαν, και να γίνουν ορθόδοξοι χριστιανοί. Ας αναφέρω ενδεικτικά τον Ισπανό φραγκισκανό μοναχό Παύλο ντε Μπαγεστέρ Κονβαλλιέρ (που δολοφονήθηκε στο Μεξικό, ως ορθόδοξος επίσκοπος πλέον, το 1984), το Γάλλο μοναχό π. Πλακίδα Deseille, το Γάλλο καθηγητή Πατρολογίας Ζαν Κλωντ Larcet (συγγραφέα του έργου Η θεραπευτική των πνευματικών νοσημάτων, όπου αναδεικνύει τον θεραπευτικό χαρακτήρατης Ορθοδοξίας), τον Άγγλο καθηγητή του πανεπιστημίου της Οξφόρδης και επίσκοπο Διοκλείας π. Κάλλιστο Ware, τον Ελβετό θεολόγο και μοναχό π. Γαβριήλ Bunge, τον Αμερικανό φιλόσοφο π. Σεραφείμ Ρόουζ, τον πολυπλάνητο πνευματικό αναζητητή Κλάους Κένεθκ.π.ά. Φυσικά υπάρχουν χιλιάδες ακόμη, ενώ ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας προτεσταντικής Ομολογίας στις ΗΠΑ, που επέστρεψε ομαδικά στην Ορθοδοξία τη δεκαετία του 1980, μαζί με τους ιερείς και τους επισκόπους της, μετά από προσεκτική έρευνα των αρχαίων πηγών του χριστιανισμού. Η ιστορία της καταγράφεται από τον επίσκοπό της π. Πήτερ Γκίλκουιστ στο βιβλίο του Καλώς ήλθατε στο σπίτι σας (Becoming Orthodox).
Ιδιαίτερα οι προτεσταντικές αιρέσεις (από τις οποίες γεννήθηκαν και οι ομάδες των πεντηκοστιανών) έχουν ιστορία λίγων αιώνων, ενώ κάποιες μόλις λίγων δεκαετιών ή περίπου εκατό χρόνων! Κι όμως οι πιστοί τους νομίζουν πως αυτοί (η δική τους ομάδα και μόνον η δική τους) διασώζουν την «αυθεντικότητα» της Εκκλησίας, που δήθεν «είχε χαθεί» όλους τους αιώνες μέχρι που «ήρθαν αυτοί» να την ξαναβρούν και να τη φέρουν πίσω…
Κάποια ιστορικά δεδομένα
Τον απόστολο Παύλο ποιος τον έστειλε να κηρύξει το ευαγγέλιο σε όλο τον κόσμο;
Ο Παύλος συνάντησε τον ίδιο το Χριστό μέσα στο θεϊκό Φως, άλλαξε η ζωή του και έγινε χριστιανός. Όμως, παρά το ότι ο ίδιος ο Χριστός είχε αποκαλύψει με όραμα στον άγιο Ανανία (αυτόν που θεράπευσε τα μάτια του Παύλου και τον βάφτισε) ότι τον προορίζει για υψηλή αποστολή, δεν πήγε να κηρύξει, αλλά μιλούσε μόνο με τους χριστιανούς και κατόπιν γύρισε στην πατρίδα του.
Από εκεί τον κάλεσε στην Αντιόχεια ο απόστολος Βαρνάβας, απεσταλμένος της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Για ένα χρόνο οι δύο άγιοι έκαναν ό,τι τους είχε ανατεθεί από την Εκκλησία, διδάσκοντας τους χριστιανούς. Και κατά την ώρα μιας λειτουργίας, το Άγιο Πνεύμα είπε ότι αναθέτει στο Βαρνάβα και τον Παύλο (Σαύλος λεγόταν ακόμη) μια ιδιαίτερη αποστολή. Και τότε, πάλι δε σηκώθηκαν αμέσως να πάνε να κηρύξουν! Αλλά η Εκκλησία τους χειροτόνησε και τους εξουσιοδότησε για το έργο τους! (Δες Πράξεις των Αποστόλων, κεφάλαια 9, 11 και 13).
Αν λοιπόν ο μέγας Παύλος– ο καλεσμένος από τον ίδιο το Χριστό και το Άγιο Πνεύμα, ο άνθρωπος που θεράπευε δαιμονισμένους και ανέστησε νεκρό – δεν πήγε να κηρύξει παρά μόνο όταν τον χειροτόνησε και τον έστειλε η Εκκλησία (δηλ. οι άνθρωποι, οι κανονικοί πνευματικοί ηγέτες της Εκκλησίας), ποια Εκκλησία έστειλε, χειροτόνησε και έδωσε εξουσία στον οποιονδήποτε χαρισματικό «απόστολο του Θεού» που διδάσκει και προφητεύει; (Δες και Α΄ προς Κορινθίους, 12, 28: «Και ους μεν έθετο ο Θεός εν τη εκκλησία πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους…» – ενώ αμέσως μετά, στο περίφημο κεφάλαιο 13, μιλάει για χαρίσματα που δε συνοδεύονται από αγάπη και πέφτουν στην πλάνη!).
Αρκετοί μάλιστα παρόμοιοι προφήτες (ή «προφήτες») νομίζουν πως οι ίδιοι είναι ανώτεροι από την Εκκλησία, πως διδάσκουν ακόμη και τους μητροπολίτες, πως οι ίδιοι έχουν «ξεπεράσει» τις «παλιές συνήθειες» να ασπαζόμαστε τα εικονίσματα και τα ιερά λείψανα των αγίων μας, να κάνουμε το σταυρό μας, να πηγαίνουμε στην εκκλησία, να νηστεύουμε τις σαρακοστές, να γιορτάζουμε μαζί με όλους τους ορθόδοξους χριστιανούς τις γιορτές του Χριστού, της Παναγίας και των αγίων, ακόμη και να εξομολογούμαστε και να μεταλαβαίνουμε.Κι όμως όλοι οι γνήσιοι άγιοι διδάσκαλοι των χριστιανών πλησίασαν το Θεό με αυτό τον τρόπο (τον τρόπο της απλής γιαγιάς μας) σε όλη τους ζωή και αυτό τον τρόπο δίδαξαν στους ανθρώπους.Γνήσιοι είπα; Ναι, οι γνήσιοι, που, μετά την έξοδό τους για τον ουρανό, ο Θεός επέτρεψε και τα λείψανά τους (ή τα άφθαρτα σώματά τους) ευωδιάζουν, μυροβλύζουν και θαυματουργούν, και οι εικόνες τους κάνουν θαύματα και τρέπουν τους δαίμονες σε φυγή. Αυτοί είναι οι δάσκαλοί μας και έχουμε ανάγκη να τους μιμηθούμε στην πίστη, την ταπείνωση και την αγάπη. Δε χρειαζόμαστε άλλους.
![]() |
| Οι άγιοι της Λαύρας του Κιέβου |
Στη μονή των Σπηλαίων (τη Λαύρα) του Κιέβου (ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια της Ορθοδοξίας, με περισσότερους από εκατό αγίους), τον 11ο αιώνα, έζησε ο άγιος Νικήτας του Νοβγκορόντ, που, όταν ήταν σχετικά νέος μοναχός και παρά την αντίθετη γνώμη του πνευματικού του, αποφάσισε να ζήσει ως έγκλειστος σε μια σπηλιά. Όμως, λίγες μόλις μέρες μετά τον εγκλεισμό του, ένιωσε μια ουράνια ευωδία στο χώρο γύρω του. “Άγγελος θα είναι” σκέφτηκε αμέσως και, μιμούμενος το ριψοκίνδυνο αίτημα του Μωυσή προς το Θεό, είπε: «Κύριε, εμφάνισέ μου τον εαυτό σου». Ένας άγγελος εμφανίστηκε και του είπε: «Νικήτα, από εδώ και πέρα θα σταματήσεις να προσεύχεσαι και θ’ αρχίσεις να διαβάζεις βιβλία, για να μπορείς να συμβουλεύεις τους ανθρώπους που θα έρχονται σε σένα. Με εντολή του Θεού, εγώ θα προσεύχομαι για σένα».
Ο άπειρος μοναχός έπεσε στην παγίδα πολύ εύκολα. Μόνο που ο επισκέπτης δεν ήταν άγγελος, αλλά διάβολος που είχε λάβει μορφή αγγέλου. Έτσι, έπαψε να προσεύχεται και άρχισε να μελετά. Έγινε σοφός σύμβουλος και σιγά σιγά πλήθος προσκυνητών τον επισκεπτόταν ως έμπειρο και χαρισματούχο πνευματικό. Και πράγματι, εμφάνισε ακόμη και προφητικό χάρισμα.
Όμως οι άγιοι γέροντες (πνευματικοί διδάσκαλοι) της μονής διαπίστωσαν ότι, ενώ ο Νικήτας γνώριζε απ’ έξω ολόκληρη σχεδόν την Παλαιά Διαθήκη, δεν ήξερε καθόλου την Καινή Διαθήκη. Δεν τη μελετούσε ποτέ και δεν ήθελε να γίνεται ούτε λόγος γι’ αυτήν! Έτσι, μια ομάδα έμπειρων μοναχών πήγε στο κελί του και του ζήτησε να επιστρέψει στο μοναστήρι. Εκείνος αρνήθηκε και, όταν επέμεναν, βγήκε εκτός εαυτού, ωρυόταν, απειλούσε και ούρλιαζε σαν πληγωμένο θηρίο. Χρειάστηκαν εξορκισμοί και πολυετής προσευχή για να επανέλθει ο Νικήτας στην αρχική του πνευματική καθαρότητα. Μετά από χρόνια αξιώθηκε να γίνει άγιος (γιορτάζει 15 Μαΐου). [Την περίπτωση αυτή, και άλλες, μαζί με μια προσπάθεια επεξεργασίας του θέματος, δείτε στο ταπεινό άρθρο μας «Ιστορίες πλάνης»].
Και μια αντίθετη περίπτωση: ο άγιος Συμεών ο Στυλίτηςαποφάσισε να ζήσει ως ασκητής πάνω σ’ ένα στύλο. Ύψωσε λοιπόν ένα στύλο και ανέβηκε στην κορυφή. Οι γέροντες της περιοχής ανησύχησαν ότι τον έχει πλανήσει ο διάβολος, για να τον πείσει ότι έχει γίνει μέγας ασκητής. Πήγαν λοιπόν κάτω από το στύλο και του ζήτησαν να κατεβεί.
Ο άγιος, ταπεινά, υπάκουσε και κατέβηκε αμέσως. Τότε οι έμπειροι γέροντες του είπαν: «Η ταπείνωση και η υπακοή που έδειξες φανερώνει ότι δεν έχεις εγωισμό μέσα σου, ώστε να επιμένεις να γίνει το δικό σου. Γι’ αυτό δεχόμαστε ότι δεν έχεις πλανηθεί και σου δίνουμε ευλογία να ζήσεις πάνω στο στύλο». Τότε ο άγιος χάρηκε, ανέβηκε ξανά στο στύλο και ασκήτεψε εκεί.
Αυτή είναι η ασφαλής χριστιανική αντίδραση. Και αν υποθέσουμε ότι ο άγιος τελικά δεν έπαιρνε ευλογία από τους γέροντες και δε γινόταν στυλίτης, θα σωζόταν λόγω της ταπείνωσής του. Η ακραία άσκηση των ασκητών (και η μικρή άσκηση που κάνουμε εμείς στον κόσμο, όπως η νηστεία και φυσικά η αποφυγή της αμαρτίας) σώζει, όταν αποσκοπεί στην απόκτηση της ταπείνωσης, όχι της «δύναμης». Οι χριστιανοί δεν ασκούνται για «να γίνουν δυνατοί», αλλά για να γίνουν ταπεινοί. Γι’ αυτό και η αφιέρωση στο Θεό, από τους ορθόδοξους χριστιανούς, γίνεται μέσα στα μοναστήρια, όπου ο άνθρωπος ζει ως ισότιμο μέλος μιας μικρής κοινωνίας και λαμβάνει πνευματική καθοδήγηση από τον πνευματικό του. Όταν αποκτήσει πείρα, μπορεί να λάβει ευλογία από τον πνευματικό του, αν θέλει να γίνει ερημίτης ή ιεραπόστολος.
Δύσκολα πράγματα αυτά, αδελφοί… Προϋποθέτουν ταπείνωση, ενώ εγώ θέλω να υψώνω το θέλημά μου σαν σημαία και να φαντάζομαι ότι είμαι ένα πλοίο, που το οδηγεί σαν Καπετάνιος ο Ίδιος ο Χριστός!... Θέλω να οδηγώ τους άλλους, όχι να ακολουθώ – κι αν είναι να ακολουθήσω κάποιον, θέλω να είναι αυτοπροσώπως ο Χριστός ή το Άγιο Πνεύμα! Ή έστω η Παναγία ή κάποιος άγγελος. Τόσο εγωιστής είμαι… Για κάτι τύπους σαν εμένα καραδοκεί ο διάβολος με τις τσέπες του γεμάτες οράματα, προφητείες και θαυματουργικά χαρίσματα, εντελώς όμοια με αυτά που διαβάζουμε πως προσφέρει ο Θεός στους αγίους και ταπεινούς αγωνιστές Του.
Και υπόψιν ότι δεν είναι καθόλου «ξεχωριστές περιπτώσεις» οι ποικίλοι «χαρισματούχοι»… Ο τόπος έχει γεμίσει από δαύτους και ουσιαστικά δε διαφέρουν σε τίποτα από «θαυματουργούς» ασκητές, μάντεις, μέντιουμ κ.τ.λ. των ειδωλολατρικών θρησκειών, εκτός από την πεποίθησή τους ότι αυτός που τους κατευθύνει είναι «ο Χριστός».
Από το Σάι Μπάμπαμέχρι το Σαν Μυούνκ Μουν, όλοι οι παλιοί και νέοι «διδάσκαλοι» και «σωτήρες» ποικίλων αποχρώσεων «καθοδηγούνται από το Θεό». Ας μας προβληματίσει πως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση «προφητικής επικοινωνίας» στην Ιστορία, που κράτησε ώς το θάνατο του φορέα της και που ο ίδιος και οι οπαδοί του είχαν ακλόνητη πεποίθηση ότι «τους καθοδηγεί ο αληθινός Θεός του Μωυσή και του Ιησού» (πεποίθηση που ενισχυόταν από τις αλλεπάλληλες νίκες κατά των «απίστων», ακριβώς όπως τους έλεγε το προφητικό πνεύμα) είναι ο Μωάμεθ.
![]()
Αντίθετα, όποιος επιθυμεί να δει πώς τρεις γυναίκες βοήθησαν τους ανθρώπους κάνοντας αληθινό έργο Θεού, χωρίς να πλανηθούν, ας διαβάσει για την αγίαΜαρία Σκόμπτσοβα(την ορθόδοξη μοναχή του Παρισιού, πρώην άθεη και τελικά νεομάρτυρα από τους Ναζί), την αγία Ελισάβεττης Ρωσίας και τη σύγχρονη μοναχή Πορφυρία, που ήταν για χρόνια οδηγός ταξί. Για την τελευταία διαβάστε το βιβλίο τηςΤαξιδεύοντας στα τείχη της πόλης, όπου θα δείτε μια πραγματική σύγχρονη διδάσκαλο, που, αν και έζησε θαύματα, δεν πήρε αέρα ο νους της, ούτε θεώρησε τον εαυτό της χαρισματούχο και διδάσκαλο της ανθρωπότητας… Επίσης, ο ειλικρινής αναζητητής ας διαβάσει για τη «Μάμα Σταυρίτσα», την ιεραπόστολο της Αφρικής, αλλά και για παλαιότερες περιπτώσεις, όπως η αγία Φιλοθέη η Αθηναία.
Καταλάβατε, αγαπημένοι μου αδελφοί; Εδώ δεν είναι πλέον Παλαιά Διαθήκη, που ο Θεός καλούσε άμεσα και προσωπικά τον προφήτη Ησαΐα, Ιερεμία κ.τ.λ. Τότε δεν υπήρχε ακόμη η Εκκλησία, δηλ. το σύνολο των χριστιανών, μαζί με τους αγγέλους και τις ψυχές των κεκοιμημένων (ιδιαίτερα των αγίων), με κεφαλή το Χριστό και μέλη όλους εμάς. Τώρα όμως βρισκόμαστε στην αγία Εκκλησία του Χριστού, που είναι «στύλος και εδραίωμα της αληθείας», όπως λέει ο ίδιος ο απόστολος Παύλος (Α΄ προς Τιμόθεον, 3, 15). Ο άνθρωπος συνδέεται με το Χριστό μέσω άλλων ανθρώπων – των δασκάλων του, που δεν παύουν να είναι και αδελφοί του – και όχι απευθείας. Και απευθείας πρόσκληση να λάβω, πάλι μέσω της Εκκλησίας θα βαδίσω και δε θα προσπαθήσω να οδηγήσω εγώ την Εκκλησία (ούτε θα φαντάζομαι ότι… «την οδηγεί ο Θεός μέσω εμού»), αν φυσικά η καρδιά μου έχει αληθινή ταπείνωση.
Και ως Εκκλησία δεν εννοώ τις διάφορες πεντηκοστιανές «Εκκλησίες» των 100-150 ετών, αλλά την ηλικίας είκοσι αιώνων Ορθόδοξη Εκκλησία των αγίων του Θεού, την αρχαία πίστη των χριστιανών, από την οποία ποτέ δεν έλειψαν οι θαυματουργοί άγιοι και δε λείπουν και σήμερα.
Τι λέει ένας πραγματικός ορθόδοξος αγωνιστής
Θα κλείσω με ελάχιστα λόγια από το κλασική πλέον μελέτη του π. Σεραφείμ ΡόουζΗ Ορθοδοξία και η Θρησκεία του Μέλλοντος, που, αν και εκδόθηκε τα μέσα της δεκαετίας του 1970, γίνεται όλο και πιο επίκαιρη και έχει αλλάξει συνειδήσεις και ζωές πολλών ανθρώπων. Γράφει ο π. Σεραφείμ:
Έχουν υπάρξει αληθινές Ορθόδοξες «αφυπνίσεις» στο παρελθόν: σκέφτεται κανείς αμέσως τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, που πήγαινε από χωριό σε χωριό στην Ελλάδα του 18ου αιώνα και παρακινούσε τους ανθρώπους να επιστρέψουν στον αληθινό Χριστιανισμό των προγόνων τους· ή τον άγιο Ιωάννη της Κρονστάνδης, στον αιώνα μας, που έφερε το αρχαίο μήνυμα της Ορθόδοξης πνευματικής ζωής στις αστικές μάζες της Πετρούπολης. Υπάρχουν οι Ορθόδοξοι δάσκαλοι του μοναχισμού που είναι πραγματικά «πλήρεις Πνεύματος» κι αφήνουν τη διδασκαλία τους σε μοναχούς και λαϊκούς των επόμενων εποχών: σκέφτεται κανείς τον Έλληνα άγιο Συμεών το Νέο Θεολόγοτου 10ου αιώνα και τον άγιο Σεραφείμ του Σαρώφ στο 19ο αιώνα. Ο άγιος Συμεών συχνά χρησιμοποιείται κακώς από τους Ορθοδόξους «χαρισματικούς» (αυτός μιλούσε για ένα πνεύμα διαφορετικό από το δικό τους!)· και ο άγιος Σεραφείμ αναφέρεται σταθερά εκτός του γενικού πλαισίου, με σκοπό να ελαχιστοποιηθεί η έμφαση που δίνει στην αναγκαιότητα να ανήκει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, για να έχει γνήσια πνευματική ζωή. Στη «Συζήτηση» του αγίου Σεραφείμμε το λαϊκό Μοτοβίλωφ σχετικά με την «απόκτηση του Αγίου Πνεύματος» (την οποία οι Ορθόδοξοι «χαρισματικοί» παραθέτουν χωρίς τα αποσπάσματα που είναι τονισμένα εδώ), αυτός ο μεγάλος άγιος μας λέει: «Η χάρη του Αγίου Πνεύματος που έχει δοθεί σε όλους εμάς, τους πιστούς του Χριστού, στο Μυστήριο του Αγίου Βαπτίσματος, σφραγίζεται με το Μυστήριο του Χρίσματος στα κύρια σημεία του σώματος, όπως έχει οριστεί από την Αγία Εκκλησία, τον αιώνιο φύλακα αυτής της χάρης». Και πάλι: «Ο Κύριος εισακούει το ίδιο και τον μοναχό και τον λαϊκό χριστιανό, με την προϋπόθεση ότι είναι και οι δύο Ορθόδοξοι». …
Πράγμα άγνωστο στους εμπύρετους «αναζωπυρωστές», ο Κύριος ο Θεός έχει διατηρήσει στον κόσμο, όπως στους καιρούς του προφήτη Ηλία, επτά χιλιάδες άνδρες που δεν έχουν κλίνει γόνυ στον Βάαλ (Ρωμ. 11:4) – έναν άγνωστο αριθμό πραγματικών Ορθοδόξων Χριστιανών, που δεν είναι ούτε πνευματικά νεκροί, όπως οι Ορθόδοξοι «χαρισματικοί» παραπονιούνται ότι ήταν τα ποίμνιά τους, ούτε «πλήρεις πνεύματος» με πομπώδη τρόπο, όπως έγιναν αυτά τα ίδια ποίμνια κάτω από τη «χαρισματική» υποβολή. Δεν παρασύρονται από το κίνημα της αποστασίας ούτε από καμμιά ψεύτικη «αφύπνιση», αλλά συνεχίζουν ριζωμένοι στην ιερή και σωτήρια πίστη της Αγίας Ορθοδοξίας μέσα στην παράδοση που τους μεταβίβασαν οι Άγιοι Πατέρες, προσέχοντας τα σημεία των καιρών και προχωρώντας στη στενή οδό προς τη σωτηρία. …
Και έξω από την αυθεντική Ορθοδοξία υπάρχει μόνο σκοτάδι. Κρίνοντας από τα τελευταία «θρησκευτικά» νέα, η «χαρισματική αναζωπύρωση» μπορεί κάλλιστα να είναι μόνο το αμυδρό ξεκίνημα μιας ολόκληρης «εποχής θαυμάτων». …Πολλοί Προτεστάντες που έχουν διακρίνει την απάτη της «χαρισματικής αναζωπύρωσης» δέχονται τώρα ως «πραγματική» τη θεαματική «αναζωπύρωση» στην Ινδονησία, όπου, όπως μας είπαν, πραγματικά συμβαίνουν «πανομοιότυπα πράγματα μ’ αυτά που αναφέρονται στις Πράξεις των Αποστόλων». Σε διάστημα τριών ετών [σ.σ.: γύρω στο 1970] 200.000 παγανιστές μεταστράφηκαν στον Προτεσταντισμό κάτω από σταθερά θαυματουργικές συνθήκες: Κανείς δεν κάνει τίποτα, παρά σε απόλυτη υπακοή στις «φωνές» και τους «αγγέλους» που εμφανίζονται συνεχώς, αναφέροντας συνήθως τη Γραφή κατά αριθμό και εδάφιο· το νερό μετατρέπεται σε κρασί κάθε φορά που γίνεται η προτεσταντική λειτουργία· χέρια εμφανίζονται από το πουθενά, για να μοιράσουν ως εκ θαύματος φαγητό στους πεινασμένους· μια ολόκληρη ομάδα δαιμόνων εμφανίζεται να εγκαταλείπει ένα ειδωλολατρικό χωριό γιατί «κάποιος ισχυρότερος» (ο «Ιησούς») έχει έρθει να τους πάρει τη θέση· οι «Χριστιανοί» έχουν μια «αντίστροφη μέτρηση» για κάποιον αμετανόητο αμαρτωλό, και όταν φτάνουν στο «μηδέν» αυτός πεθαίνει· … ο «Χριστός» εμφανίζεται στον ουρανό και πέφτει πάνω σε ανθρώπους με σκοπό να τους γιατρέψει· άνθρωποι μεταφέρονται θαυματουργικά από τόπο σε τόπο και περπατούν στο νερό· φώτα συνοδεύουν τους ευαγγελιστές και τους οδηγούν τη νύχτα, και σύννεφα τους ακολουθούν και τους δίνουν καταφύγιο κατά τη διάρκεια της ημέρας· οι νεκροί ανασταίνονται. … Μπορεί θαυμάσια να συμβαίνει ότι αυτή η νέα «αναζωπύρωση», πιο ισχυρή από τον Πεντηκοστιανισμό, είναι ένα πιο ανεπτυγμένο στάδιο του ίδιου «πνευματικού» φαινομένου (όπως ακριβώς ο ίδιος ο Πεντηκοστιανισμός είναι πιο εξελιγμένος από τον πνευματισμό), και κηρύττει το επικείμενο της φρικτής ημέρας όπου, όπως οι «φωνές» και οι «άγγελοι» διακηρύσσουν επίσης στην Ινδονησία, «ο Κύριος» πρόκειται να έρθει – επειδή ξέρουμε ότι ο αντίχριστος θα αποδείξει στον κόσμο ότι είναι ο «Χριστός» ακριβώς με τέτοια «θαύματα». …
Η Ορθόδοξη απάντηση σε κάθε νέα «αναζωπύρωση», κι ακόμα στην τελική τρομερή «αναζωπύρωση» του αντιχρίστου, είναι αυτό το Ευαγγέλιο του Χριστού, το οποίο μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει διατηρήσει αναλλοίωτο σε μια αδιάσπαστη γραμμή από το Χριστό και τους Αποστόλους Του, και η χάρη του Αγίου Πνεύματος, την οποία μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία μεταδίδει, και μόνο στα πιστά παιδιά της, που έχουν λάβει το Χρίσμα κι έχουν διατηρήσει, την αληθινή σφραγίδα της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος. Αμήν. …
Η ζωή του εγωκεντρισμού και της αυτοϊκανοποίησης που ζουν οι περισσότεροι σημερινοί «Χριστιανοί» εμποτίζει τόσο πολύ τα πάντα, που τους κλείνει ερμητικά απέναντι σε οποιαδήποτε κατανόηση της πνευματικής ζωής· και όταν τέτοιοι άνθρωποι επιχειρούν «πνευματική ζωή», είναι μόνο σαν μια άλλη μορφή αυτοϊκανοποίησης. …
Είναι στην πραγματική φύση του αντιχρίστου να παρουσιάζει το βασίλειο του διαβόλου σαν να ήταν του Χριστού. Η σημερινή «χαρισματική» κίνηση και ο «χριστιανικός διαλογισμός», και η «νέα θρησκευτική συνειδητότητα» της οποίας είναι μέρη, είναι πρόδρομοι της θρησκείας του μέλλοντος, της θρησκείας της έσχατης ανθρωπότητας, της θρησκείας του αντιχρίστου, και η κύρια «πνευματική» λειτουργία τους είναι να κάνουν προσιτή στους Χριστιανούς τη δαιμονική μύηση τη μέχρι τώρα περιορισμένη στον ειδωλολατρικό κόσμο. …
Πόσοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν καν την ύπαρξη των βασικών κειμένων της Ορθόδοξης πνευματικής ζωής, τα οποία διδάσκουν επακριβώς πως να διακρίνουμε μεταξύ γνήσιας και κίβδηλης πνευματικότητας, κειμένων που δίνουν τη ζωή και τη διδασκαλία αγίων ανδρών και γυναικών που έφθασαν σε μεγάλα μέτρα της χάρης του Θεού σ’ αυτή τη ζωή; Πόσοι έχουν κάνει δική τους τη διδασκαλία της «Λαυσαϊκής Ιστορίας», την «Κλίμακα» του αγίου Ιωάννη, τις «Ομιλίες» του αγίου Μακαρίου, τους βίους των θεοφόρων Πατέρων της ερήμου, τον «Αόρατο Πόλεμο» του αγίου Νικοδήμου, την «Εν Χριστώ ζωή μου» του αγίου Ιωάννη της Κρονστάνδης; …
Οι ψευδοπροφήτες της σύγχρονης εποχής, περιλαμβανομένων πολλών που επίσημα είναι «Ορθόδοξοι», αναγγέλλουν ακόμα δυνατότερα την επικείμενη έλευση της «νέας εποχής του Αγίου Πνεύματος», τη «νέα Πεντηκοστή», το «σημείο Ωμέγα». Αυτό ακριβώς είναι που στη γνήσια Ορθόδοξη προφητεία καλείται η βασιλεία του αντιχρίστου. Είναι στην εποχή μας, σήμερα, που αυτή η σατανική προφητεία αρχίζει να εκπληρώνεται, με δαιμονική δύναμη. Η όλη σύγχρονη πνευματική ατμόσφαιρα φορτίζεται με τη δύναμη της εμπειρίας δαιμονικής μύησης, καθώς το «μυστήριο της ανομίας» εισέρχεται στο προτελευταίο στάδιο και αρχίζει να καταλαμβάνει τις ψυχές των ανθρώπων – μάλιστα, να καταλαμβάνει και την ίδια την Εκκλησία του Χριστού, αν αυτή ήταν δυνατόν.
Ενάντια σ’ αυτή την ισχυρή «θρησκευτική εμπειρία» οι πραγματικοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί πρέπει τώρα να εξοπλιστούν με σοβαρότητα, αποκτώντας πλήρη συνείδηση του τι είναι η Ορθοδοξία και πως ο σκοπός της είναι διαφορετικός από όλων των άλλων θρησκειών, «χριστιανικών» ή μη χριστιανικών. [...]
